هوش مصنوعی چیست؟
- خورشیدسافت
- ژانویه 1, 2022
- 11:55 ق.ظ
امروزه با شنیدن هوش مصنوعی و فکر کردن به آن ربات‌های انسان‌نما در ذهنمان دیده می‌شوند درصورتی‌که این‌طور نیست. هوش مصنوعی فراتر از یک ربات انسان‌نما است. هر ماشین یا کامپیوتری که مجهز باشد به الگوریتم‌هایی که باعث یادگیری آن شود و بتواند با پارامترهای موجود محیط پاسخ‌های به‌روز شونده بدهد، می‌توان گفت جنبه‌ای از هوش مصنوعی را نشان می‌دهد. به‌عنوان‌مثال ربات سوفیا ساخت شرکت هنسون با مصاحبه با افراد مهم ورزشی سیاسی و … به علم خود و فلسفه وجودی انسان پی می‌برد و هرروز یادگیری او بیشتر می‌شود. حتی ازلحاظ ظاهری حرکت بدن و صورت او بسیار به حالات انسانی نزدیک است. این‌یک جلوه از هوش مصنوعی در دنیای امروز به‌حساب می‌آید.
در مثال دیگر می‌توان به ماشین‌های خودرو اشاره کرد با برند تجاری که مربوط به شرکت گوگل است. این ماشین‌ها در شهر فونیکس فعلا شروع به کارکرده‌اند. این ماشین‌ها مانند سوفیا که ربات انسان‌نما بود، نیستند اما به‌نوعی جلوه‌ای از هوش مصنوعی به‌حساب می‌آیند زیرا با محیط طبیعی خود ارتباط برقرار می‌کنند و هرروز یادگیری‌شان بالاتر می‌رود و می‌توانند محیط واقعی اطراف خود را درک کنند.
توصیف ویکی‌پدیا از هوش مصنوعی:
هوش مصنوعی هوشی است که توسط ماشین‌ها اثبات شود و این برخلاف هوش انسان‌ها و حیوانات که هوش طبیعی دارند، نام‌برده می‌شود. امروزه کتاب‌های مرجع و پیشرو در زمینه هوش مصنوعی، آن را زمینه‌ای از مطالعات عامل‌های هوشمند تعریف می‌کنند. عامل‌های هوشمند دستگاه‌هایی هستند که رویدادهای محیط را توسط سنسورهای خود دریافت و واکنش مناسب نشان دهند.
توصیف بریتانیکا از هوش مصنوعی:
هوش مصنوعی توانایی کامپیوترهای دیجیتال یا ربات‌های کنترل شونده توسط کامپیوترها است، برای اجرای وظایفی که در ارتباط با موجودات هوشمند در دنیا وجود دارد، به این معنا که با انسان و حیوان و محیط ارتباطی هوشمند برقرار کنند که بتوانند اطلاعات در این زمینه را به دست بیاورد و آن را تحلیل و پردازش کند.
توصیف مدیوم از هوش مصنوعی:
اگر هر چیزی به‌جز یک ارگانیزم زنده بتواند یک یا مجموعه‌ای از رفتارهای هوشمند از خود نشان بدهد، در دسته‌بندی هوش مصنوعی قرار داده می‌شود. برای مثال انسان همیشه به مهارت‌های پایه خود مثل تصمیم‌گیری یا یادگیری و یا برنامه‌ریزی تکیه می‌کنند که این مهارت‌ها نشان‌دهنده میزان هوش انسان‌هاست. ازاین‌قرار اگر رباتی بتواند یک یا چند رفتار انسانی مثل برنامه‌ریزی یا یادگیری را از خودش نشان دهد، آن ربات را می‌توان در دسته ربات‌های هوش مصنوعی قرار داد.
در کتاب مرجع artificial intelligence نوشته پیتر نورویگ و استورات راسل که در سال 1995 به اولین چاپ رسیده ، در بیش از 1400 دانشگاه در دنیا به‌عنوان مرجع درسی هوش مصنوعی آموزش داده می‌شود.در این کتاب مطالبی بیان شده است که این سوالات را در ذهن ما ایجاد می کند.
در وهله اول در مورد معیار هوش صحبت می‌شود و اینکه برای ساخت هوش مصنوعی، انسان باید هوش باشد یا منطق؟ و یا اینکه باید روی اندیشه تمرکز شود و یا بر روی رفتار؟ به این معنا که هوش مصونی باید بر پایه فکر کردن روی اندیشه منطق باشد یا بر پایه رفتار انسانی؟ در اینجا 4 نوع نگاه به وجود می‌آید:
رفتار انسانی(acting humanly)
اندیشه انسانی(Thinking humanly)
رفتار منطقی(acting rationally)
اندیشه منطقی(Thinking rationally)
و از همین‌جا دانشمندان در حوزه هوش مصنوعی به چند دسته تقسیم می‌شوند و نظرات و فرضیات متفاوتی را بیان می‌کنند.
رفتار انسان گونه (acting humanly):
این تفکر به ما نشان می‌دهد که هوش مصنوعی یک مدل از هوش است که داده هایی از خودش بروز می‌دهد، درنهایت شبیه انسان است. در این نگاه الن تورینگ در سال 1950 یک آزمایش انجام داده‌است. آزمایش به این صورت بوده که فرض کنیم دریک اتاق دربسته کاراگاهی به اسم c وجود دارد و سوالاتی را مطرح می‌کند و از اتاق‌های a و b پاسخ‌هایی دریافت می‌کند. کاراگاه نمی‌داند که در کدام اتاق ماشین و در کدام اتاق انسان حضور دارد. اگر جواب‌های کامپیوتر طوری باشد که کاراگاه نتواند تشخیص دهد که از طرف انسان بوده یا کامپیوتر، نتیجه می‌گیریم این کامپیوتر یک هوش مصنوعی قلمداد می‌شود که می‌تواند مثل انسان رفتار کند؛ اما برای اینکه این کامپیوتر بتواند در دسته هوش مصنوعی قرار بگیرد باید به یک سری الگوریتم مجهز باشد که امروزه هرکدام از این امکانات حوزه‌ای در هوش مصنوعی شده‌اند:
پردازش زبان طبیعی یا Natural language processing.این کامپیوتر باید جملاتی که کاراگاه برای او تایپ می‌کند را بفهمد و بتواند متن را درک کند. در مرحله بعدی باید قابلیت knowledge representation یا بازنمایی دانش و automated reasoning یا استدلال خودکار را داشته باشد که بتواند درک خود را بالا ببرد. سپس به قابلیت machine learning احتیاج دارد تا بتواند از اشتباهات خود و پاسخ‌های درست خود درس بگیرد و بتواند در آینده به انسان شبیه‌تر شود. همه این قابلیت‌ها زمانی موردنیاز است که کامپیوتر با متن در ارتباط باشد. اگر داده‌های ما به‌صورت تصویر و صوت باشد و یا کامپیوتر به‌صورت جامع‌تر با محیط در ارتباط باشد، باید قابلیت‌های computer vision و robotics را نیز در خود داشته باشد.
اندیشه انسانی (Thinking humanly):
اگر قرار باشد کامپیوتری مانند انسان فکر بکند، باید بدانیم خود انسان چگونه فکر می‌کند.برای بهتر درک کردن این مفهوم،لازم است با مفاهیم دیگری نیز آشنا شویم.درون‌نگری(Introspection)، به خودمان نگاه کنیم و ببینیم چطور رفتار می‌کنیم. به‌عنوان‌مثال می‌خواهیم در آشپزخانه غذایی بخوریم، پس باید از جای خود بلند شویم به سمت آشپزخانه و یخچال برویم و چیزی برداریم و بخوریم (نگاه الگوریتمی) و یا در مثال دیگر نحوه محاسبات عددی که در مغز ما رخ می‌دهد. شبیه‌سازی نوع محاسبه کردن ما برای کامپیوتر، این قابلیت را به آن می‌دهد که مثل انسان درون‌نگری داشته باشد.از دیگر مفاهیم، Psychological experiments مطالعات روانشناسی،Brain imagingتصویربرداری مغزی،Cognitive science علم شناختی است.همه این قابلیت‌ها به ما کمک می‌کند که یاد بگیریم انسان چگونه فکر و می‌کند و ذهن ما چگونه ا پردازش اطلاعات را انجام می‌دهد.
به‌عنوان‌مثال مطالعاتی در این زمینه علم شناختی صورت گرفته است. در سال 1959 آقایان سیمون و نیوول و شاو روشی را اختراع کردند با نام general purpose solver یا GPS. در این روش فرآیندهای مغز انسان را به‌صورت الگوریتم درآورده و آن را برنامه‌نویسی می‌کنند. به‌عنوان‌مثال اگر می‌خواهیم تقسیمی انجام دهیم، چگونه در ذهن خود آن را پردازش می‌کنیم. آن‌ها برنامه‌ای نوشتند که کامپیوتر هم مانند ما فکر کند. عمل تقسیم را مانند ما انجام بدهد.
به‌عنوان‌مثال در شکل زیر فرض کنید رباتی در حال مشاهده ما است. دانشمندان علوم شناختی و هوش مصنوعی به این دستاورد رسیده‌اند که با تحلیل رفتار انسان و تحلیل مغز او ارتباطاتی هست و این ربات با استفاده از قابلیت computer vision ما را می‌بیند و در قلب خود رفتارهای شناختی ما انسان‌ها به‌صورت الگوریتم‌ها و برنامه‌ها گنجانده‌شده است. او به ما نگاه می‌کند و از کمترین حالت پلک زدن ما می‌تواند حالت فکری ما را تطبیق دهد. این مورد یکی از جدیدترین دستاوردهای هوش مصنوعی به‌حساب می‌آید و در آینده ممکن است ذهن‌خوانی انسان توسط ربات‌ها به‌گونه‌ای شود که دیگر نتوان دروغ گفت.
